હિન્દુ ધર્મમાં સિંદૂરનું ખૂબ મહત્વ છે. સિંદૂર એ હિન્દુ સ્ત્રીનું આભૂષણ છે જે તે પોતાના પતિ જીવિત હોય ત્યાં સુધી ક્યારેય પોતાનાથી દૂર કરતી નથી. લગ્ન સમારોહમાં ઘણી બધી વિધિઓ કરવામાં આવે છે, પરંતુ સિંદૂરદાન એ બધામાં સૌથી વધુ આદર અને મહત્વ ધરાવે છે. એક ચપટી સિંદૂર બે લોકોને લગ્નના બંધનમાં બાંધે છે. ચાલો સિંદૂર સંબંધિત કેટલીક રસપ્રદ વાતો જાણીએ અને સિંદૂર અસલી છે કે નકલી તે કેવી રીતે ઓળખવું તે સમજવાનો પ્રયાસ કરીએ.એવું માનવામાં આવે છે કે સિંદૂર લગાવવાની પરંપરા પ્રાચીન સમયથી ચાલી આવે છે. હિન્દુ ધર્મમાં સિંદૂરને ‘સૌભાગ્ય’નું પ્રતીક માનવામાં આવે છે. સિંદૂર લાલ અને પીળા બંને રંગમાં ઉપલબ્ધ છે. તેને શક્તિ અને જુસ્સાના પ્રતીક તરીકે જોવામાં આવે છે. સિંદૂરનો ઇતિહાસ આશરે ૫૦૦૦ વર્ષ જૂનો છે. એવું માનવામાં આવે છે કે દેવી પાર્વતી પોતાના કપાળ પર સિંદૂર લગાવે છે. દેવી પાર્વતી પોતાના પતિ ભોલેનાથને દુષ્ટ શક્તિઓથી બચાવવા માટે પોતાના વાળમાં સિંદૂર લગાવે છે.
-> સિંદૂર દેવી લક્ષ્મી સાથે પણ સંબંધિત છે :- સિંદૂર લગાવવાનો સંબંધ દેવી લક્ષ્મી સાથે પણ છે. એવું કહેવાય છે કે દેવી લક્ષ્મી આ પૃથ્વી પર પાંચ સ્થાનો પર નિવાસ કરે છે, જેમાંથી એક માથું છે. આવી સ્થિતિમાં, સુખ, સમૃદ્ધિ અને દેવી લક્ષ્મીના આશીર્વાદ પ્રાપ્ત કરવા માટે, સ્ત્રીઓ તેમના વાળને સિંદૂરથી શણગારે છે.
-> માતા સીતાનો સિંદૂર સાથેનો સંબંધ :- માતા સીતા પોતાના પતિ શ્રી રામના લાંબા આયુષ્ય માટે વાળમાં સિંદૂર લગાવતી હતી. એક પૌરાણિક કથા છે જે મુજબ જ્યારે હનુમાનજીએ સીતાને સિંદૂર લગાવતા જોયા, ત્યારે તેમણે પૂછ્યું, “માતા, તમે તમારા વાળમાં સિંદૂર કેમ લગાવો છો?” આના પર માતા સીતાએ જવાબ આપ્યો કે સિંદૂર લગાવવાથી મારા પતિ એટલે કે ભગવાન શ્રી રામનું આયુષ્ય લંબાવાય છે. પછી એવું બન્યું કે ભગવાન શ્રી રામના લાંબા આયુષ્ય માટે, હનુમાનજીએ સિંદૂર સ્નાન કર્યું એટલે કે તેમણે પોતાના આખા શરીર પર સિંદૂર લગાવ્યું. આજે પણ હનુમાનજીની પૂજા દરમિયાન તેમને સિંદૂર ચઢાવવામાં આવે છે.
-> સિંદૂર કેવી રીતે તૈયાર થાય છે :- સિંદૂર બે રંગો અને બે પ્રકારના હોય છે. બજારમાં એક સિંદૂર સરળતાથી મળી જાય છે જે કૃત્રિમ હોય છે. પરંતુ લગ્નમાં વપરાતું સિંદૂર લાલ અને પીળા રંગનું હોય છે. તે જ સમયે, જૂના સમયમાં બનતા સિંદૂરમાં કેટલીક ઘરગથ્થુ વસ્તુઓ ભેળવવામાં આવતી હતી. આ પરંપરાગત સિંદૂર હળદર, ચૂનો, ફટકડી, પારો અથવા કેસર જેવી વસ્તુઓને ભેળવીને તૈયાર કરવામાં આવે છે જે સંપૂર્ણપણે હર્બલ છે. બીજી બાજુ, કૃત્રિમ સિંદૂર એરોરુટ, સફેદ પથ્થર, જીનાર ભેળવીને તૈયાર કરવામાં આવે છે અને અંતે તેમાં લાલ કે પીળો રંગ ઉમેરવામાં આવે છે.
સિંદૂર અસલી છે કે નકલી તે કેવી રીતે ઓળખવું (સિંદૂર વાસ્તવિક છે કે નકલી તે કેવી રીતે વ્યાખ્યાયિત કરવું) હળદર, ચૂનો, ફટકડી, પારો અથવા કેસર જેવી ઘણી કુદરતી અને હર્બલ વસ્તુઓને ભેળવીને વાસ્તવિક સિંદૂર તૈયાર કરવામાં આવે છે. જ્યારે નકલી સિંદૂરમાં સીસું અને કૃત્રિમ રંગો હોઈ શકે છે. અસલી અને નકલી સિંદૂર ઓળખવું ખૂબ જ સરળ છે. આ માટે, પહેલા તમારા હાથ પર સિંદૂર મૂકો અને તેને ઘસો. આ પછી, ફૂંક મારો. જો સિંદૂર ઉડી જાય તો તે સાચું છે અને જો તે હાથ પર ચોંટી જાય તો તે નકલી છે.